Cookies

Dat kan niet waar zijn

“Dat kan niet waar zijn” is geloof ik ook een titel van een televisieprogramma. Maar het niveau van ongelooflijkheid in dat programma is niet vergelijkbaar met het probleem waar ik het vandaag met u over wil hebben.

Als je aan mensen wilt uitleggen dat we hier vaderschapsdiscriminatie kennen en de rechtsstaat wat minder, dan zet je een koude douche open boven dat wat mensen als het warme bed van de samenleving ervaren.

Ik wil graag uitleggen waarom het zo verdomd  moeilijk is om de werkelijkheid en de waarheid in de ogen te kijken als die wat verder van ons bed af staan. Centrale begrippen hierin zijn cognitieve dissonantie en cognitieve afstand.
Cognitieve dissonantie is het verschijnsel dat als je iets hoort of waarneemt dat afwijkt van wat je altijd al hebt gedacht, dat in strijd is met je kennis en handelen tot dan toe, je daardoor dissonantie ervaart. En dissonantie is onprettig, roept angst en onzekerheid op. Daar is de menselijke geest niet op gesteld. We willen graag onze gedachten en waarnemingen overzichtelijk houden. We proberen tot consonantie te komen. Soms kan dat door het reorganiseren van een wereld en mensbeeld. Maar vaak gebeurt dat door het wegschuiven of vals interpreteren van nieuwe waarnemingen. Volgens sommige wetenschappers kun je stellen dat er een maximale afstand is tussen eigen beeld (cognitie) en het andere beeld, wil het begrepen worden. Dat is schrikken, want dat betekent dat sommige afwijkende ervaringen en cognities gewoon simpelweg niet door zullen kúnnen dringen bij de waarnemer. De rek van het elastiek is beperkt, zou je kunnen zeggen. We kunnen erg ons best doen, met goede argumenten, maar dan houdt het toch een keer op. We kunnen er niet bij, het kan niet waar zijn. Ergo de boodschapper heeft een tik, is een complottheoreticus of is te negatief. Er zijn veel middelen om de vreemde cognities buiten de deur te houden. Als ze maar ver genoeg van dagelijkse ervaring afstaan, dan gaan ze wellicht werken als een zwart gat, u weet wel een verschijnsel uit de astrofysica. Uit een zwart gat komt geen licht naar buiten, door de overgrote massa blijft het licht gevangen in het zwarte gat.

In overdrachtelijke zin kan dat ook. Wat er gebeurt in de bedrijfstak familierecht is voor velen eigenlijk niet waarneembaar, ook omdat het door zogenaamde privacy gescheiden, maar wel tamelijk identieke, processen gaat. Misschien willen we nog het feit waarnemen dat er rechtbanken en wetten zijn die heel letterlijk vaders op het tweede plan zetten, maar eigenlijk blijft het vaak bij die geïsoleerde waarnemingen. Deze waarnemingen integreren tot een samenhangend stelsel van cognities, zoals vaderschapsdiscriminatie, rechtersdictatuur, nee daar wilt u toch maar liever niet aan. Als u er wel aan wilt heeft u waarschijnlijk een paar eigen ervaringen die het zicht op de feiten onvermijdelijk maken, gepaard aan de kracht om de daaraan verbonden reconstructie van de werkelijkheid toe te laten.

Afin, ik verg veel van u in dit blog. Misschien dat de psychologen in bijgaand uitgesneden filmdeel het verschijnsel beter weten uit te leggen dan ik. In dat filmpje gaat het overigens niet om vaderschap en rechtsstaat, maar om een cognitie die samenhangt met de 9/11-gebeurtenissen. Wat u ook van die gebeurtenissen mag denken; het verhaal van deze psychologen is algemener toepasbaar. Eigenlijk is 9/11 nog een vrij simpel verhaal in vergelijking met de cognitiesets rond vaderschap. Het is ook niet toevallig dat ik nog geen vergelijkbaar filmpje heb gezien waar zoiets wordt uitgelegd rond vaderschap. Zelfs mensen die het persoonlijk hebben ervaren voelen zich alleen staan, houden daarom vaak hun mond of keren zich zelfs vanuit die positie tegen de boodschapper.

Afin, voordat dit blog veel te lang en ingewikkeld wordt….. Ik ben benieuwd of dit een beetje te volgen was. Ik hoor graag jullie commentaar en zal dit blog waarschijnlijk nog een aantal keren aanpassen.
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=YW6mJOqRDI4&w=560&h=315]

Het filmpje is ingesteld om te beginnen bij de uitleg over cognitieve dissonantie; als dat in uw browser niet werkt: 1:54:40

PS: Leon Festinger, de grondlegger van de theorieen over cognitieve dissonantie gebruikte als eerste voorbeeld een niet-conventionele groep die de waarheid (einde van de wereld kwam niet) niet onder ogen wilde zien door de hang naar cognitieve consontantie. Dit werpt het licht op de, te onderkennen mogelijkheid, dat ook vele  niet-conventionele complottheorieen zijn doorgeschoten. In die zin zal de wetenschappelijke methode ook altijd gevolgd moeten worden verificatie en falsificatie.