Tien jaar geleden stuitte ik in de encyclopedie Encarta op een, mijns inziens nogal merkwaardige definitie van vaderschap. “De biologische en/of juridische betrekking waarin een man tot een kind staat”. Dat vaderschap een betrekking is tot een kind wilde ik wel aannemen. Maar waarom alleen juridisch en biologisch? Het ligt voor mij, als vader, voor de hand dat er ook een emotionele en sociale component is. Uiteraard is verklaarbaar waarom Encarta deze definitie hanteerde. Een beperkte opvatting van het begrip vaderschap, zoals bijvoorbeeld kenbaar in het begrip “vaderschapsactie” definieert het vooroordeel. De kritiek heb ik vervolgens herhaalde malen geventileerd Bijvoorbeeld in 2000 in een artikel in Trouw. Toen ik Wikipedia ontdekte kwam ik alras op het idee om zelf maar eens (opbouwend!) een passende definitie van vaderschap te maken. Uiteraard keek ik daartoe ook in de Dikke van Dale. Daarin stond iets (de staat van het vaderzijn) waar ik de conclusie uit trok dat de beperking tot het juridische en biologische zonder problemen ook kon worden verlaten. Wel vond ik dat het wat specifieker kon dan in de van Dale. Ook vond ik het niet mooi om het woord vader in de definitie te laten staan zodat eigenlijk vooral de toevoeging -schap werd gedefinieerd. Zodoende dus: Vaderschap is de relatie tussen een man (ook mannelijk dier) en zijn kind.
Onlangs meldde iemand mij dat hij het toch van een vergaande arrogantie vond getuigen om zomaar tegen de Dikke van Dale in te gaan. Zo erg ga ik mijns inziens niet tegen de Dikke in en eerlijk gezegd vind ik mijn definitie net iets beter. Afin er waren ook inhoudelijke argumenten. Bijvoorbeeld dat het semantisch niet zou kunnen. Als ik het goed begrijp slaat dat op de kwestie dat de uitgang -schap alleen een hoedanigheid van het andere woorddeel zou kunnen beschrijven en dus per semantische definitie dan geen relatie met iets anders. Dit wordt weersproken door veel andere woorddefinities van van Dale. Broederschap is bijvoorbeeld volgens van Dale een relatie en waterschap behelst een beheersrelatie met het eerste woorddeel.
Afin zo’n woordenboek kan gevoelig liggen als hij ooit op vaders boeken….schap stond. mmm of was het in mijn geval toch meer moeders veelbelezen boekenplank. Een voormalige kunstdocent memoreerde een keer dat hij een Dikke van Dale tegen zijn hoofd gegooid kreeg door zijn vriendin nadat hij zich daar weer eens op had beroepen. Ik voel hem af en toe nog wel naar mijn kop komen. Of de botsing tussen mijn hoofd en de Dikke de autoriteit van mij of die van de Dikke D onderuit haalt blijft daarmee in het midden.
Vaak ruikt een autoritaire relatie naar vaderschap. En het verzet ziet er mogelijk soms uit als een puberreactie. Ik moet hierbij denken aan een goede vriend van me die het hedendaagse maatschappelijke oproer beziet als een vorm van maatschappelijke puberteit. Dus eigenlijk meer om het gezag uit te dagen zonder een volwassen verantwoordelijkheid te nemen. Ik begrijp dat een heel klein beetje. De volwassen verantwoordelijkheid kan volgen, net zoals die uiteindelijk ook in een goede opvoedingsrelatie volgt. Waar ik de ene na de andere autoriteit vaarwel heb moeten zeggen deed het echter met pijn. Een pijn die uiteraard refereert aan de autoriteiten waar je door en voor bent opgevoed. Nadat mijn vader het als autoriteit had laten afweten duurde het even voordat ik de relativiteit van grote maatschappelijke autoriteiten als de rechterlijke macht doorprikte waarna ik vluchtte onder de paraplu van de Stichting Dwaze Vaders waar … helaas… ook niet alle autoriteit integer bleek. En zo komt de autoriteit hoe langer hoe meer gevaarlijk dicht bij jezelf te liggen. Hoe moeilijk dat ook weer kan zijn.
